Nadchodzą zmiany w Kodeksie Pracy. Nowe regulacje to lepsze warunki dla pracowników, nowe obowiązki pracodawcy i sankcje za ich nieprzestrzeganie. Inspektorat pracy będzie mógł nałożyć mandat za wszelkie uchybienia. Jak jest obecnie i co się zmieni?
Zmiany w Kodeksie pracy dotyczą konieczności wdrożenia dwóch unijnych dyrektyw:
- dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 186, ) oraz
- dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 188).
Lepsze warunki dla pracowników
Wprowadzenie zmian nastąpi w wielu kwestiach pod hasłem „promowania bezpiecznego i przewidywalnego zatrudnienia”. Pracodawcy muszą zapewnić lepsze warunki pracownikom i dostosować się do nowych warunków, tj.:
- konieczności uzasadnienia przez pracodawcę wypowiadanej umowy nie tylko na czas nieokreślony, ale również przy umowach na czas określony
- wydłużenia urlopu rodzicielskiego z 32 do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dzieckaoraz z 34 do 43 tygodni w przypadku ciąży mnogiej
- 5 dni dodatkowego bezpłatnego urlopu opiekuńczego na wniosek pracownika, dla zapewnienia opieki dziecku, lub innemu członkowi rodziny
- zwiększenia zasiłku macierzyńskiego do poziomu 70 proc. podstawy wymiaru za cały okres urlopu
- możliwość elastycznej organizacji pracy min. dla rodziców dzieci do 8 lat
- bezwzględnej możliwości pracy zdalnej dla rodziców wychowujących dziecko do 4 lat
- możliwości wprowadzenia przez pracodawcę kontroli trzeźwości pracowników.
Nowe rozwiązania pochodzą z dwóch unijnych dyrektyw:
Pierwsza dyrektywa ma zapewnić przejrzyste i przewidywalne zatrudnienie a równocześnie poprawić zdolności adaptacyjne. Dyrektywa przyczynia się do uwypuklenia wymiaru społecznego Europy i stanowi jeden z elementów procesu realizacji Europejskiego filaru praw socjalnych zastosowanych następnie w każdym państwie UE.
Druga dyrektywa ma zapewnić ustanowienie wymagań, mających zapewnić równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Dyrektywa równości dotyczy równych szans, równego traktowania w miejscu pracy, ułatwiania pracownikom będącym rodzicami, czy opiekunom godzącym życie rodzinne z zawodowym.
6 nowych wykroczeń przeciwko prawom pracownika
Katalog wykroczeń przeciwko prawom pracownika jest ujęty w Kodeksie pracy pod art. 281. Nowe przepisy sprawią, że pracownik zyska dodatkowe uprawnienia, a pracodawca będzie musiał je wypełnić.
- Pracodawca będzie zobowiązany do informowanie na piśmie w terminie 7 dni od zatrudnienia o warunkach zatrudnienia jak również o zmianie warunków zatrudnienia. Niepoinformowanie będzie wykroczeniem
- Pracownik będzie mógł wystąpić z wnioskiem w postaci papierowej lub elektronicznej po przepracowanych 6 miesiącach o zmianę rodzaju pracy, zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub o zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin. Pracodawca będzie zobowiązany udzielić odpowiedzi pracownikowi wraz z uzasadnieniem. Nieudzielenie odpowiedzi będzie wykroczeniem.
- Pracownik, który jest rodzicem dziecka, lub opiekun dziecka, do ukończenia przez nie 8. Roku życia będzie mógł skorzystać z elastycznej organizacji pracy. Wykroczeniem będzie naruszenie możliwości udzielenia elastycznej organizacji pracy.
- Pracownikowi będzie przysługiwało zwolnienie od pracy w wymiarze dwóch dni lub 16 godzin w całym roku kalendarzowym, z powodu działania siły wyższej lub w pilnych sprawach rodzinnych, np. spowodowanych chorobą lub wypadkiem pracownika, jeśli potrzebna jest natychmiastowa obecność pracownika. Wykroczeniem będzie naruszenie o zwolnieniu od pracy w powyższych przypadkach.
- Pracownikowi ma przysługiwać urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w całym roku kalendarzowym dla zapewnienia opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
- Pracownik może udzielić pracownikowi urlopu opiekuńczego, gdy ten złoży wniosek w terminie 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Pracodawca za każde wykroczenie podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł
Najczęstsze popełniane wykroczenia przeciwko pracownikom
Inspektorzy PIP w sytuacji, gdy pracodawca nie przestrzega przepisów prawa pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy.
W Dziale XIII Kodeksu pracy „ Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika” znajdujemy przykładowe przekroczenia prawa:
- Zamiast umowy o pracę pracodawca proponuje i zawiera umowę zlecenie lub o dzieło
Nie bez znaczenia pozostaje rozróżnienie umowy o pracę od umowy zlecenia. Umowa o prace skonstruowana jest na podstawie przepisów zawartych w Kodeksie pracy. Podstawą prawną i odwołaniem jest jest więc Kodeks pracy. Umowy cywilno-prawne z kolei, tj. umowa zlecenie czy umowa o dzieło mają prawną podstawę zawarcia w przepisach Kodeksu cywilnego. Podpisując umowę o pracę pracownik ma zagwarantowane w ciągu roku płatne 20 lub 26 dni płatnego urlopu wypoczynkowego, a w przypadku choroby wypłacane jest pracownikowi 80 proc. wynagrodzenia. Umowy cywilnoprawne nie dają prawa do urlopu wypoczynkowego czy urlopu macierzyńskiego.
- Nie zawiadamia ZUS o zawarciu umowy i nie zgłasza go w odpowiednim terminie do urzędów
Pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych, wypełniając deklarację ZUS ZUA, Od tej pory do ZUS- państwowej jednostki organizacyjnej będą odprowadzane składki od wynagrodzenia brutto do 15 dnia każdego miesiąca, czyli składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe. które odpowiednio wynoszą 9,76 proc, 1,50 proc. i 2,45 proc.
- Nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę
Wynagrodzenie nie powinno być wypłacane później niż 10. Dnia następnego miesiąca, po przepracowanym miesiącu. W przypadku, gdy dzień wypłata przypada w dzień ustawowo wolny od pracy, wówczas pracodawca musi wypłacić wynagrodzenia w dniu poprzedzającym święto.
