Z dniem 21 lutego pracodawcy zyskali prawo do większej kontroli zatrudnionych — zgodnie z art. 22(1c) par. 1 kodeksu pracy, w uzasadnionych przypadkach mogą sprawdzić ich trzeźwość. Oprócz alkoholu, na liście znalazły się substancje zawarte w silnych lekach przeciwbólowych
Do tej pory badanie trzeźwości pracownika mógł przeprowadzić jedynie organ powołany do ochrony porządku publicznego. Od 21 lutego 2023 roku weszły w życie zmiany, które umożliwiły pracodawcom samodzielne przeprowadzenie kontroli w uzasadnionych przypadkach, tj.:
⦁ jeśli pracodawca uzna to za niezbędne do ochrony życia i zdrowia zatrudnionych lub innych osób;
⦁ gdy będzie to niezbędne do ochrony mienia.
Nie ma znaczenia, jaki stosunek łączy pracownika z firmą — nowe regulacje mają takie samo zastosowanie dla zatrudnionych na wszystkich rodzajach umów, również o współpracy (B2B).
Należy podkreślić, że pracodawca może samodzielnie zadecydować o wprowadzeniu procedur. Jeśli postanowi przeprowadzać kontrole trzeźwości, szczegółowe regulacje musi zawrzeć w oficjalnym dokumencie — układzie zbiorowym, oświadczeniu lub regulaminie. Określone muszą zostać grupy pracowników objętych kontrolą, sposób przeprowadzania badania trzeźwości, rodzaj urządzenia wykorzystywanego do badania oraz czas i częstotliwość jej przeprowadzania.
Kontrole trzeźwości — jak będą wyglądały?
Pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości jedynie za pomocą urządzenia dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu. Musi mieć ono ważny dokument potwierdzający wzorcowanie lub kalibrację, a jako metodę badania powinno wykorzystywać spektrometrię w podczerwieni lub utlenianie elektrochemiczne. Wymagany jest również jednorazowy, wymienny ustnik, który jest rozpakowywany na oczach pracownika poddawanego kontroli.
Środki odurzające — czy podlegają kontroli trzeźwości?
W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik może być pod wpływem innych środków odurzających, pracodawca może przeprowadzić kontrolę metodą immunologiczną. Polega ona na nieinwazyjnym pobraniu próbek śliny i umieszczeniu ich w urządzeniu.
Do substancji, których działanie zostało uznane za podobne do alkoholu, należą:
⦁ opioidy (np. morfina, kodeina);
⦁ amfetamina i jej analogi;
⦁ kokaina;
⦁ tetrahydrokanabinole (np. marihuana);
⦁ benzodiazepiny (Xanax, Clonazepam).
Konsekwencje dla nietrzeźwego pracownika
O konsekwencjach wyciągniętych wobec nietrzeźwego pracownika decyduje pracodawca. Może on uznać nieobecność w pracy za nieusprawiedliwioną, a w najgorszym przypadku — zerwać umowę łączącą obie strony ze skutkiem natychmiastowym (bez zachowania okresu wypowiedzenia).