Rośnie potrzeba świadomości ekonomicznej Polaków. Badanie „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2022” przeprowadzone przez KEFiP wykazało, że 30 proc. badanych pozytywnie ocenia swoją wiedze finansową. To wynik o dwukrotnie lepszy niż przed rokiem. Niestety przeprowadzony praktyczny test wiedzy wykazał duże braki wiedzy ekonomicznej, szczególnie w obszarze oprocentowania i kosztów kredytu.
Kolejne podwyżki stóp procentowych uczą Polaków ekonomii i przypominają o konieczności poszerzenia podstawowej wiedzy ekonomicznej. Zaciągnięte kredyty mogą okazać się ciężarem nie do udźwignięcia. Rejestr Dłużników BIG InfoMonitor informuje, że zaległości wobec firm windykacyjnych, długi czynszowe, alimentacyjne, niezapłacone raty kredytów i pożyczek ma 2,73 mln osób w Polsce, czyli około 9 proc. pełnoletniej populacji.
Jak komentuje Piotr Bielski, ekonomista Santander Bank Polska „ To, że będziemy się spotykać z przypadkami niewypłacalności gospodarstw domowych, jest niemal pewne. Wiele wskazuje na to, że nie będzie to skala masowa”. Wiedza i świadomość finansowa pozwalają uniknąć błędów finansowych podejmowanych przez każdego dorosłego Polaka.
Skutki niewiedzy są przerażające
„Skutki gospodarcze pandemii, sytuacji wojennej i politycznych decyzji mają wpływ na nasze portfele i ogólną świadomość ekonomiczną. Wiele osób zainteresowało się zjawiskami ekonomicznymi i próbuje zrozumieć co dzieje się na rynku, dlatego sektor bankowy, uczelnie i szkoły powinny aktualizować wiedzę, rozwijać i poszerzać prowadzone działania edukacyjne. Stopa procentowa, cyberbezpieczeństwo, inflacja to zagadnienia, które są dzisiaj obecne i trzeba je zrozumieć”, skomentował wyniki badań Piotr Krygiel, Prezes Zarządu Fundacji GPW.
„Ogółem w Polsce mamy ok. 2,1 mln złotowych kredytów hipotecznych, z czego 1/6 to te zaciągnięte, gdy stopy procentowe były bliskie zera”– podkreśla Marcin Zieliński. Potwierdza to piąta edycja badania organizowanego przez Warszawski Instytut Bankowości, podczas którego sprawdzono poziom praktycznej wiedzy Polaków dotyczący zaciągania kredytów, wyliczania odsetek z lokaty. 47 proc. zapytanych źle oceniła koszy kredytu i oprocentowania.
W badaniu padły min. następujące pytania:
- W którym momencie klient może odstąpić od umowy kredytowej bez podania przyczyny?
a) W każdym momencie obowiązywania umowy
b) W ciągu 90 dni od momentu jej zawarcia
c) W ciągu 30 dni od momentu jej zawarcia
d) W ciągu 14 dni od momentu jej zawarcia
Prawidłowa odpowiedź: Klient może odstąpić od umowy bez podania przyczyny w ciągu 14 dni od momentu jej zawarcia.
- Które ze zdań są prawdziwe?
a) Kredyt o stałym oprocentowaniu jest zazwyczaj tańszy od kredytu o zmiennym oprocentowaniu
b) Wysokość miesięcznej raty kredytu o zmiennym oprocentowaniu jest zazwyczaj aktualizowana co 3 lub 6 miesięcy
c) Koszt kredytu hipotetycznego jest wyższy niż koszt kredytu gotówkowego
d) W przypadku obniżki stóp procentowych, automatycznie maleje rata kredytu o stałym oprocentowaniu
Prawidłowa odpowiedź: Wysokość miesięcznej raty kredytu o zmiennym oprocentowaniu jest zazwyczaj aktualizowana co 3 lub 6 miesięcy
- W przypadku upadłości banku, jaką część Pana/Pani pieniędzy ulokowanych na koncie zostanie zwrócona Panu/Pani przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
a) Do 75 % środków zgromadzonych na rachunku
b) Do 50 % środków zgromadzonych na rachunku
c) Do 100 000 zł
d) Do równowartości 100 000 euro
Prawidłowa odpowiedź: W przypadku upadłości banku BFG zwróci klientowi maksymalnie równowartość 100 000 euro.
Źródła wiedzy ekonomicznej
Głównym źródłem ekonomicznej wiedzy według badań Kongresu Edukacji Finansowej i Przedsiębiorczości w 2022 r. do tej pory pozostaje Internet i media. Zwolennicy filmów edukacyjnych oraz materiałów wideo to 41 proc. badanych.
Źródłem wiedzy ekonomicznej mogą być książki, blogi, filmy edukacyjne, artykuły, czy bezpośrednie spotkania stacjonarne. Ankietowani na pytanie „z jakiego powodu nie inwestują na GPW” odpowiadali, że dużą barierą jest lęk przed ryzykiem (29 proc.) i poniesieniem strat (29 proc.) a wszystko to jest opiera się o brak wystarczającej edukacji finansowej.
Niemal 70 proc. respondentów wskazuje potrzebę wprowadzenia obowiązkowych zajęć z zakresu wiedzy finansowej. Sprawą do rozstrzygnięcia pozostaje wiek rozpoczęcia edukacji finansowej. Ponad połowa respondentów uważa, że ten konieczny obowiązek powinien zacząć się w szkole podstawowej a 37 proc. badanych opowiada się za rozpoczęciem przekazania podstawowej wiedzy ekonomicznej i finansowej w szkole średniej.
Oszczędzanie i inwestowanie
Z roku na rok jednak powiększa się liczba chcących podjąć wyzwania oszczędnościowe. Ponad połowa Polaków, bo 58 proc. ankietowanych jest gotowa podjąć długoterminowe wyzwania dotyczące utworzenia własnych prywatnych rezerw finansowych.
Przeprowadzone badania wskazują, że nie chcemy samodzielnie inwestować. Mimo, że wzrosła znajomość instrumentów notowanych na GPW, zdecydowana większość respondentów nie planuje rozpocząć samodzielnego inwestowania.
