Główny Urząd Statystyczny podał, że w sierpniu 2022 roku inflacja wyniosła 16,1 %. Po raz pierwszy przekroczyła próg 16 % od marca 1997 roku.
Żywność i napoje bezalkoholowe podrożały o 17,4 proc. rok do roku, ceny nośników energii poszły w górę o 40,3 proc., a ceny paliw wzrosły o 23,3 proc. W porównaniu do zeszłego miesiąca ceny towarów i usług wzrosły o 0,8 proc.
Nowe dane GUS zaskoczyły wielu ekonomistów, w tym specjalistów Banku Pekao, którzy opublikowali wpis na Twitterze: „Sierpniowa inflacja znowu zaskakuje w górę, tym razem bardzo mocno. W sierpniu wyniosła 16,1% r/r (!!!) wobec oczekiwań na 15,4% oraz 15,6% w lipcu. Powodem zaskoczenia ceny żywności i inflacja bazowa, którą obecnie szacujemy na 9,9% (wzrost z 9,3% w lipcu).”
Inflacja i jej przyczyny
Wysoka inflacja jest jednym z najpoważniejszych zjawisk nierównowagi gospodarczej. Samo zjawisko inflacji oznacza wzrost cen połączony ze spadkiem wartości pieniądza. Inflacja nie powoduje poważniejszych zakłóceń, gdy utrzymuje się na poziomie 1-3 proc. Sam fakt jej istnienia nie jest zagrożeniem, dopiero jej wielkość rodzi zakłócenia. Poziom inflacji można wyliczyć ze wzoru:
Stopa inflacji = (cena obecna – cena poprzednia)/ cena poprzednia * 100 %
Do najczęstszych przyczyn inflacji możemy zaliczyć:
- Nadmierną emisję pieniądza
Podaż pieniądza wpływa na wartość towarów i usług. Przypomnijmy, że w latach 80 ubiegłego wieku polski rząd chcąc pokryć deficyt budżetowy, zaciągał na korzystnych warunkach niemal nieograniczony kredyt w NBP. Na rynek trafiały pieniądze niemające pokrycia w towarach i usługach, ceny rosły a wartość pieniądza spadała.
- Nadmierne obciążenie przedsiębiorców podatkami
Podatki narzucane przez zarządzających są wliczane w ceny towarów i usług, i powodują nadmierny wzrost cen.
- Nadmiar inwestycji
Większość przedsiębiorstw finansuje swoje inwestycje kredytami a koszty kredytu wlicza w ceny towarów i usług. Nadmierny poziom inwestycji może doprowadzić do gwałtownego wzrostu cen.
- Wzrost cen surowców
Duży wzrost cen surowców, zwłaszcza energetycznych, tj. ropa naftowa, czy gaz ziemny, powodują podrożenie kosztów wytworzenia i produkcji, co skutkuje kolejno podniesieniem cen towarów i usług.
Metody ograniczające inflację
Najlepszym lekarstwem na inflację jest usunięcie jej przyczyn. Kiedyś skrajnym rozwiązaniem na skutek złych decyzji rządu w walce z inflacją okazało się zamrożenie cen oraz redystrybucja towarów. Wprowadzono w latach 80-tych system kartkowy, który obejmował produkty spożywcze i przemysłowe.
Państwo w gospodarce wolnorynkowej musi podejmować działania zmierzające do obniżenia inflacji. Według badań naukowych jedną z recept okazuje się wprowadzenie prostej zasady, czyli rezygnacji z dużego deficytu budżetowego. Duże wydatki nie są inflacjogenne, gdy są pokrywane z wpływów podatkowych. Jednak deficyt jest niemal na pewno finansowany za pomocą nowych drukowanych pieniędzy. Duże wydatki rodzą potrzebę posiadania większej ilości pieniędzy w obiegu. Lekarstwem również nie jest nakładanie wysokich podatków, lecz powstrzymywanie beztroskich wydatków.
Inflacje można obniżyć również poprzez zmniejszenie kosztów produkcji, a więc zmniejszenie obciążeń podatkowych, ceł, akcyz na surowce. Bank Centralny może podnosić stopy procentowe, przez co zmniejsza się atrakcyjność kredytów uwzględniając sytuację gospodarstw domowych, ich zadłużenia, tak, by decyzje nie doprowadziły do bankructwa kolejnych osób lub szerzej grupy społeczeństw.
